“اول ایمنی، بعد کار” اصلی که توسط ILO و قانون کار کشورمان بیان شده و در حد شعار باقیمانده است به نحوی که برای آن تا پنجهزار صفحه آئین نامه و قانون داریم. مشاغل ساختمانی، معدن، مقنی گری و کارگاههای تازه کار بیشترین آمار حوادث ناشی از کار را به خود اختصاص داده‌اند.به گزارش خبرنگار مهر، سالیانه ۲۷۱ میلیون نفر از نیروی کار در جهان به دلیل حوادث ناشی از کار دچار آسیب می شوند که از این میزان، ۲ میلیون نفر نیز جان خود را از دست می دهند و بیش از ۱۶۰ میلیون نفر نیز به علت قرار گرفتن در معرض عوامل زیان آور محیط کار به بیماریهای شغلی مبتلا می شوند. پیامدهای ناشی از آسیبهای شغلی در زندگی میلیونها انسان و بر اقتصاد جهانی تاثیر غیرقابل انکاری دارد.
ثبت ۲۷۱ میلیون حادثه ناشی از کار در جهان
اینها همه از مواردی است که سازمان جهانی کار در زمینه لزوم جدی گرفتن مسائل مربوط به سلامت شغلی، ایمنی و بهداشت در محیط کار اعلام کرده است که با توسعه پایدار کشورها، افزایش بهره وری، کاهش خسارات ناشی از کارافتادگی و جلوگیری از تحمیل هزینه های درمانی و پزشکی برای نیروی کار ارتباط مستقیمی دارد.سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۲، ۳۷ درصد کمردردها، ۱۶ درصد کاهش شنوایی ها، ۱۳ درصد بیماریهای انسدادی مزمن ریه، ۱۱ درصد آسم ها، ۱۰ درصد تومورها و ۱۰ درصد سرطانها را مربوط به عوامل زیان آور محیط کار دانسته است در حالی که فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد کارگران به خدمات سلامت شغلی استاندارد دسترسی دارند و مابقی از این خدمات بی بهره اند.
شایع‌ترین آسیبهای شغلی کدامند؟
بر اساس این گزارش، توجه به مسائل ایمنی در محیط های کاری و ارتقاء سطح سلامت شغلی افراد از موضوعات بسیار مهمی است که در بنگاهها و واحدهای تولیدی کشورمان نیز باید مورد توجهات ویژه قرار گیرد، متاسفانه در حال حاضر مسائلی مانند دستمزدها و قراردادها در حوزه روابط کار بر توجه کافی به ایمنی که قبل از هر اقدامی در بنگاه مورد توجه است، سایه افکنده است. در هر حال هم اکنون در کشور ما بیش از ۱۰۰ هزار نوع ماده شیمایی در صنایع استفاده می شود که فقط اثرات هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار نوع آن بر روی نیروی کار شناخته شده و مورد بررسی قرار گرفته است.
۱۰۰ هزار ماده شیمیایی؛ تهدیدی بر سلامت نیروی کار
حمید حاج اسماعیلی ضمن بیان اینکه ایمنی در محیط های کاری هم اکنون مغفول مانده به نحوی که به کیفیت در روابط کار بین کارگر و کارفرما کم توجهی می شود، گفت: با توجه به اینکه قانون کار در یک فصل کامل به ایمنی، بهداشت کار و سلامت شغلی کارگران پرداخته است ولی به دلیل کم توجهی ها نیروی کار از این مسئله آسیب های زیادی را متحمل می شود.عضو کمیته دفاع از انجمن های صنفی کارگری سراسر کشور با انتقاد از اینکه هم اکنون پرداختن به ایمنی کار در حاشیه اقدامات وزارت کار به عنوان متولی اصلی روابط کار قرار دارد، اظهار داشت: کیفی کردن ایمنی و سلامت شغلی کارگران از مباحثی است که نه تنها قانون کار پرداختن به آن را مورد تاکید قرار می دهد بلکه باید مورد توجه کارفرمایان و خود نیروی کار نیز قرار گیرد.حاج اسماعیلی افزود: بر اساس قانون کار هر طرح اشتغالزایی در قالب بنگاه و واحد تولیدی در کشور باید ابتدا توسط وزارت کار بررسی شود و مسائل ایمنی و بهداشت کار و سلامت شغلی مورد توجه و نظارت قرار گیرد. در این زمینه کمیته های تخصصی باید رعایت شرایط امنیت در محیط های کارگری را بررسی کنند.
“اول ایمنی، بعد کار”
وی با بیان شعار سازمان جهانی کار و قانون کار کشورمان مبنی بر”اول ایمنی، بعد کار”، اظهار داشت: پس از مرحله مجوز تاسیس بنگاه نیز مسئولیت بررسی مجدد محیط کار، تذکر و نظارت پایان نمی یابد و اینها مسائل فنی است که باید دنبال شود. وزارت کار موظف است مسئولین فنی و بهداشت کار را به بنگاهها بفرستد و در یک زمانبندی خاصی این اقدام را تکرار کند.این فعال کارگری با اعلام اینکه قانون کار بر تشکیل شورایعالی حفاظت فنی در کارگاههای بزرگ و در صورت کوچک بودن بنگاه به ایجاد کمیته حفاظت فنی تاکید دارد، گفت: هم اکنون بیش از ۹۰ درصد حوادث ناشی از کار برگشت ناپذیر است که این مسئله اهمیت پیشگیری از وقوع حوادث را دوچندان می کند.
۹۰ درصد حوادث ناشی از کار برگشت پذیر نیست
حاج اسماعیلی تشکیل پرونده های پزشکی برای نیروی کار و انجام معاینات ادواری را یک نیاز خواند و اظهار داشت: هم اکنون در بخش قوانین و آئین نامه ها کمبودی نداریم به نحوی که بالغ بر ۵ هزار صفحه قانون و آئین نامه در زمینه ایمنی و حوادث ناشی از کار داریم.به گفته وی، آنچه که به آن نیاز داریم، آموزش ایمنی، نظارت مستمر و بازرسی های ادواری است که هم دولت و هم بخش خصوصی موظف است تا این موارد را اصل قرار دهد. بنابراین اگر نیروی کار کشور آسیب ببیند یعنی خانواده ها نیز آسیب دیده اند و این مسائل در زندگی نیروی کار چالش ایجاد خواهد کرد.نماینده سابق کارگران در شورای حل اختلاف خاطر نشان کرد: عدم توجه به مسائل روابط کار، دلیل اصلی کاهش بهره وری نیروی کار است و از سویی نیز بیکاری و اشتغال از شاخصه های مهم و قابل توجه در هر اقتصادی محسوب می شود که همیشه مورد توجه و استناد دولتها بوده است.حاج اسماعیلی کارهای ساختمانی، مقنی گریها، کارگاههای تازه کار و معادن را از آسیب پذیرترین و در عین حال دارای بیشترین حوادث ناشی از کار دانست و افزود: متاسفانه هیچ یک از این مشاغل در حال حاضر از حمایتهای فراگیر تامین اجتماعی نیز برخوردار نیستند.وی تاکید کرد: در حال حاضر در بخش روابط کار اقدامات خوبی صورت نگرفته است که متاسفانه برخی آمار سازیها نیز می تواند به پنهان ماندن خطرات واقعی در محیط های کاری که سلامت نیروی کار را تهدید می کند منجر شود. البته این مسئله در زمینه تعداد تشکلها و نهادهای کارگری به وجود آمده است که یک بررسی نشان داد آمارهای ارائه شده در این زمینه فقط عدد سازی بوده است. *طبقه‌بندی مشاغل سخت و زیان آور در صنعت نفت*
طبق قانون تامین اجتماعی، مشاغل سخت و زیان آور به مشاغلی اطلاق می‌شود که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده و در اثر اشتغال بیمه شده، تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد می‌شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن است.به گزارش ایسنا، اجرای آیین نامه یاد شده در صنعت نفت به علت فقدان روش اجرایی مشخص قابل انطباق با صنعت نفت و عدم بهره‌گیری از مستندات علمی سیستماتیک در کارگروه تخصصی مورد تائید قرار نگرفته‌است.همچنین تقسیم بندی مشاغل به دو گروه سخت و زیان آور و غیر سخت و زیان آور (قانون همه یا هیچ) و گروه بندی مشاغل براساس عنوان شغل و بون درنظر گرفتن شرایط و محیط انجام کار، از دلایل دیگر کارگروه حاضر در صنعت نفت برای تدوین دستورالعمل جدید بر مبنای نیازها و ضرورت‌های صنعت نفت، با بهره‌گیری از مستندات علمی سازمان، کشوری و بین المللی است.
در روش جدید برای دسته بندی این مشاغل، به طور کلی برای ارزیابی، عوامل سخت و زیان آور محیط کار به شش گروه اصلی عوامل فیزیکی، شیمیایی، ارگونومیک، روانی، بیولوژیک و احتمال وقوع حوادث تقسیم شده است.همچنین گروه‌های فرعی شامل سر و صدا، ارتعاش، درجه حرارت محیط کار، روشنایی محیط کار، پرتوهای غیر یونیزان، پرتوهای یونیزان، محیط پرفشار، آلاینده‌های شیمیایی محیط کار، پست کاری، فعالیت عمومی بدن، بلند کردن و حمل بار، حرکات و وضعیت‌های بدن به هنگام کار، مسوولیت جانی و مالی؛ ایمنی، کار به تنهایی، میزان محدودیت کار، میزان ارتباطات و تماس شخصی با دیگران، تماس‌های کاری سخت و طاقت‌فرسا، تصمیم گیری، کار در فضای بسته، محتوی کار، کار در مناطق دور افتاده و اقماری، نوبتکاری، تکراری بودن، دقت و توجه، احتمال وقوع حادثه و مواجهه با عوامل بیولوژیک و بیماری‌زا در محیط کار نیز در آن آمده و برای هر یک از گروه‌ها به طور جداگانه نحوه ارزیابی مشخص شده است.
نتایج به دست آمده در فرم ارزیابی ثبت و برای گروه بندی شغل از نظر سختی و زیان آوری ملاک عمل قرار می‌گیرد.در این ارزیابی از مدل بررسی شرایط ارگونومیک انستیتوی سلامت کار فنلاند و روش سطح بندی آن استفاده شده است. به این ترتیب در صورت نبود عامل زیان آور و وجود شرایط اپتیموم ضریب صفر، در شرایط قابل قبول ضریب دو، در شرایط سخت و زیان آور و برخی شرایط و اوقات نیازمند بررسی و بازنگری ضریب سه و در شرایط سخت و زیان آور در غالب و تمام اوقات و نیازمند بررسی و بازنگری عاجل ضریب ۴ و ۵ در نظر گرفته شده است.مرحله بعد تعیین اهمیت نسبی و ضریب سختی و زیان آوری عوامل یاد شده است که این کار با استفاده از روش دلفی و با بهره‌گیری از نظر تخصصی کارشناسان ارشد بهداشت حرفه‌ای و طب کار صورت گرفت.بدین ترتیب اهمیت نسبی گروه‌های اصلی شش‌گانه عوامل زیان آور محیط کار در مقیاس ۱۰۰ تعیین شد. سپس برای عوامل فرعی در هر گروه نیز ضریبی براساس سختی، زیان آوری و قابلیت احتراز مشخص شد.پس از ارزیابی میدانی عوامل زیان آور و اعمال ضرایب در نظر گرفته شده، امتیاز سختی و زیان آوری شغل مورد نظر محاسبه می‌شود که براساس Cluster Analysis در گروه‌های تعیین شده از نظر سختی و زیان آوری طبقه بندی می‌شود.این روش برای مشاغل شرکت نفت و
گاز گچساران زیر مجموعه شرکت ملی نفت به صورت پایلوت اجرا شده است.طبق بررسی‌های به عمل آمده مشاغل صنعت نفت از بعد سختی و زیان آوری در چهارگروه طبقه‌بندی خواهند شد. در این تقسیم بندی یک گروه تحت عنوان مشاغل “غیر سخت و زیان آور” و سه گروه در زمره مشاغل سخت و زیان آور با درجات متفاوت طبقه‌بندی می‌شوند.این تحقیق توسط افشین بلوری، عبدالوحید حیدری، سهیل سعادت، مهدی جهانگیری، سیما شجاعی، امین غفاری، مصطفی جوزانی، مجید معتمد فتح، سعیده عندلیب، عباس زراء نژاد، خانم مهندس آقابیگی، بهمن بابایی، خانم مهندس زراعی و خانم مهندس کنعانی در بخش‌های مختلف حوزه بهداشت و درمان صنعت نفت انجام شده است.
منبع:تفاهم
