آشنایی با اصطلاحات و لغات انگلیسی مرتبط با صنعت فرش لازمه دانش هر تولید کننده‌ای است که قصد صادرات فرش دستباف و یا واردات مواد اولیه فرش و دستگاه های بافندگی را دارد. همچنین برای معرفی این هنر-صنعت با ارزش به جهانیان، لازم است با واژگان و اصطلاحات لاتین کاربردی و رایج در مورد آن آشنا باشیم تا نهایتا به یک ارتباط صریح و شفاف دست پیدا کنیم. در این مطلب قصد داریم به بررسی مهم ترین لغات تخصصی و اصطلاحات فرش دستباف ایران و ترجمه آن به زبان انگلیسی بپردازیم.
برای دانستن اصطلاحات رایج در قالی و قالیبافی و معادل انگلیسی آن با ما همراه باشید.
اصطلاحات رايج در قالی و قاليبافی و معادل انگليسی آن
اصطلاحات براساس ترتيب الفبای فارسی تنظيم گرديده است.
آ
آفت انباري پشم …………………………. Wool storing plight
آفت پشم …………………………………. Wool plight
آماده سازي مصالح فرش ……………….. Preparing carpet materials
ا
ابرچيني …………………………………… Cloud ribbon
ابريشم ……………………………………. Silk;silk thread
ابريشم بافي …………………………….. Silk industry
ابريشم پخته …………………………….. Processing silk
ابريشم تاب ………………………………. Silk spinner;Silk winder
ابريشم تار ………………………………… Wrap silk
ابريشم خام ………………………………. Raw silk
ابريشم دست ريس ……………………… Hand spun silk
ابريشم دوزي …………………………….. Silk embroidery; Satin stitch embroidery
ابريشم ريسيده (ابريشم دستي يا تابيده) … Spun Silk
ابريشم طبيعي …………………………… Natural silk
ابريشم کارخانه اي ………………………. Factory wade yarn
ابريشم کشي ……………………………. Silk spinning
ابريشم ماشيني …………………………. Machine made silk
ابريشم مصنوعي ………………………… Artificial silk
ابزار ………………………………………… Tools
اتحاديه صادرکنندگان فرش ……………… Carpet Exporters Union
ارزش کيفي پشم ………………………… Wool quality value
استادکار قاليباف …………………………. Senior carpet weaver
اسليمي …………………………………… Arabesque; eslimi
اکسيداسيون پشم ………………………. Wool oxidization
الياف مرکب ……………………………….. Composit fibers
الياف شيميايي (مصنوعي) …………….. Man – mad Fibers
الياف طبيعي ……………………………… Natural fibers
الياف نساجي …………………………….. Textile fibers
ب
بازار فرش ………………………………….. Carpet marker
بافت، ترکيب ………………………………. Texture
بافتن، پيچيدن ……………………………… Weave
بافت ترکيبي ……………………………….. Compound weave
بافت تقلبي ………………………………… Fraudulent weaving
بافت فرش، فرشبافي ……………………. Carpet weaving
بافتني، منسوج ……………………………. Textile
بافنده ……………………………………….. Weaver
بافنده تمام وقت …………………………… Full time weaver
بافنده قراردادي ……………………………. Contract weaver
بافنده ماهر ………………………………… Skilled weaver
بافنده مبتدي ………………………………. Un skilled weaver
بافنده مجاني ………………………………. Wageless weaver
بافنده پاره وقت …………………………….. part time weaver
بسته بندي يا عدل بندي فرش …………… Carpet packing
بقچه …………………………………………. Bundle
بقچه شهري ………………………………… Urban bundle
بوي پشم ……………………………………. Wool smell
بيد مجنون …………………………………… Weeping willow
بي گره بافي ……………………………….. No knot weaving
پ
پرداخت ……………………………………… Polishing
پرداختچي، پرداختگر ………………………. Polisher
پرز ابريشمي ……………………………….. Silk pile
پشت دار ……………………………………. Back of the loom
پشم …………………………………………. wool
پشم الوان …………………………………… Coloured wool
پشم بره …………………………………….. Lamb’s wool
پشم بهاره …………………………………… Spring cut wool
پشم تابيده شده ……………………………. Felted wool
پشم تازه …………………………………….. fresh wool
پشم پاييزه …………………………………… Automn cut wool
پشم پنبه اي ………………………………… Cotton wool
پشم پوست …………………………………. Skin wool
پشم جورکني ………………………………. wool sorting
پشم چيده شده ……………………………. Cut wool
پشم چيني …………………………………. sheep shearing
پشم چيني ماشيني ………………………. Automatic sheep shearing
پشم خالص ………………………………….. Pure wool
پشم خام …………………………………….. Row wool
پشم دباغي …………………………………. Tanning wool
پشم دست شور ……………………………. Hand washed wool
پشم دولاتاب ………………………………… Tow layer twisted wool
پشم ريسيدن ………………………………. To spin wool
پشم سفيد …………………………………. White wool
پشم سياه ………………………………….. Black wool
پشم شتر …………………………………… Camel wool
پشم شسته ……………………………….. Washed wool
پشم شسته شده ماشيني ……………… Machine washed wool
پشم شکري ………………………………… Cream coloured wool
پشم شويي ………………………………… wool washing
پشم عرق دار ………………………………. Grease wool
پشم کهنه ………………………………….. Old wool
پشم گوسفند ………………………………. Sheep wool
پشم گوسفند اخته ………………………… Wether’s wool
پشم گوسفند مرده ………………………… Dead wool
پشم محلوج …………………………………. Carded wool
پشم مخلوط …………………………………. Mixed wool
پشم مرغوب …………………………………. High quality wool
پشم مقراضي ……………………………….. Scissored wool
پشم ميش …………………………………… Ewe wool
پشم نازک تاب ………………………………. Thin twisted wool
پشم ناشور ………………………………….. Non scoured wool
پشم نخ شده ……………………………….. Yarned wool
پشم يکساله ………………………………… Yearling wool;One year wool
پشم يک لا تاب ……………………………… One layer twisted wool
پلاس …………………………………………. Tent fabric
پنبه …………………………………………… Cotton
پنبه الياف بلند ………………………………. Long filament cotten
پنبه الياف کوتاه …………………………….. Short filament cotten
پنبه تميز کن، پنبه پاک کن ……………….. cotten cleaner
پنبه پاک کني ………………………………. cotton cleaning
پنبه چيني دستي …………………………. cotton picking of cotton
پنبه ريسيدن ……………………………….. To spin cotton
پنبه ريسيده (تابيده) ………………………. Spun cotton
پود …………………………………………… Weft
پود ابريشمي ………………………………. Silk waft
پود پشمي …………………………………. Wool weft
پود تابيده …………………………………… Spun weft
پود زير ………………………………………. Under weft
پود مستقيم ……………………………….. Stright weft
پود مواج، پود مجعد ……………………….. Curling weft
پود نازک ……………………………………. Thin weft
پود نتابيده ………………………………….. Un – spun weft
پهنا يا عرض فرش ………………………… Carpet width
پيله، پيله ابريشم ………………………… Cocoon;silk cocoon
ت
تا ……………………………………………. Fold
تار …………………………………………… Warp
تار ضخيم …………………………………… Thick warp
تار و پود …………………………………….. Warp and waft
ترنج …………………………………………. Medallion
تعمير فرش ………………………………… Carpet repair
تکباف ………………………………………. Self – employed weaver
تيغه ………………………………………… Blade
ج
جدول بندي ………………………………… Hard sketching
جفتي بافي ……………………………….. Double knot weaving
چ
چاقوي قلاب (شکل) ……………………… Hook knife
چپ تاب ……………………………………. Left twisted
چپ رو …………………………………….. Left pillar
چرخ ريسندگي …………………………… Spinning wheel
چله ………………………………………… Warp
چله کش ………………………………….. Warp winder
چين اول …………………………………… First shear
ح
حاشيه …………………………………….. Marging (Barder)
حاشيه باريک ……………………………… Margin strips
حاشيه پردازي ……………………………. Margining
حرير ……………………………………….. Damask;silk skrin
حق العملکار ……………………………… Middleman
حلاجي، پنبه زني ……………………….. Beating;cotton beating
حمل و نقل قالي ………………………… Carpet transportation
حوض رنگرزي …………………………….. Dying pool
خ
خامه، پرز، کرک (خامه Raw garn ) ….. Pile
خامه پشمي …………………………….. Wool pile
خامه دستريس ………………………….. Hand spun pile
خامه دولاتاب …………………………….. Double pun pile
خامه ريسيده شده ماشيني ………….. Machine spun pile
خامه نتابيده ……………………………… Un – spun pile
د
دار اربابي ………………………………… Lord type loom
دار افقي …………………………………. Horizontal loom
دار بزرگ ………………………………….. Large loom
دار تبريزي ………………………………… Tabrizi loom
دار ترکمني ……………………………….. Turkema loom
دار ثابت ………………………………….. Fixed loom
دار دو نفره، دار جفتي ………………….. Double (two man) loom
دار روستايي ……………………………… Village type loom
دار ميني ثابت ……………………………. Flor fixed loom
دار شخصي ………………………………. Priwate loom
دار عمودي ……………………………….. Vertical loom
دار قاليبافي ………………………………. Carpet loom
دارکشي، آماده سازي کارگاه بافندگي ….. loom preaperation
دار کوچک ………………………………… Small loom
دار گردان …………………………………. Non – fixed loom
دار مزدي، دار اجاره اي …………………. Rented loom
دار يکنفره …………………………………. Single loom
دباغ ……………………………………….. Tanner
دباغي …………………………………….. To tan
درجه پنبه …………………………………. Cotton grade
درخشش پشم …………………………… Wool shine
دست ريسي …………………………….. Hand spinning
دستمزد قاليباف …………………………. Carpet weaver wage
دفتين زدن ………………………………… Beating comb
دوام پشم ………………………………… Wool durability
دو پودي …………………………………… Double waft
دو تاري …………………………………… Double warp
ر
راست تاب ……………………………….. Right twisted
راست رو ………………………………… Right pillor
رج ………………………………………… wate
رفو ……………………………………….. Darning
رگه دار …………………………………… Abrash
رنگ ………………………………………. Colour ;dye
رنگ افکندن، رنگرزي …………………… To Coiour; Todye; To tint
رنگرز قالي ………………………………. Carpet dye Worker
رنگرزي (رنگرزخانه) ……………………. Dye house
رنگ شيميايي …………………………. Chemical Calour
رنگ فرش ………………………………. Natura Colour
رنگ مستقيم …………………………… Direct dye
ريسندگي ………………………………. Spinning
ريسندگي پنبه …………………………. Cotton Spinning
ريسنده …………………………………. Pmner
ريسيدن …………………………………. To Spin
ز
زدگي يا سوزاخ فرش را تعمير کردن…. Carpet Mending
زربفت……………………………………. Woven with gold
زمينه……………………………………… Bockground
زيردار……………………………………. Lower beam
زيلو………………………………………. A wouen cotton rug ;zilu
زيلو باف…………………………………. Cotton rug weaver
س
ستون……………………………………… Column
سردار…………………………………….. Upper beam
سنديکاي توليد کنندگان فرش……………. Carpet producer syndicate
سيخ……………………………………….. Stik
ش
شاگرد قاليباف……………………………. Carpet helper
شانه………………………………………. Comb
شانه زدن…………………………………. Combing
شانه زني پنبه……………………………. Cotton combing
شرکت سهامي فرش ايران………………. IRAN carpet company
شهري…………………………………….. Urban
شيرازه……………………………………. Selvadge ;selvedge
ص
صادرات قالي……………………………. Carpet export
صباغ…………………………………….. Textile dyer
ض
ضخيم ريسي…………………………….. Thick spinning
ظرافت نخ، کيفيت نخ……………………. Thread finess
ط
طبقه بندي پشم ………………………….. Wool classifing
طراح قالي………………………………..
طرح……………………………………… Desing
طرح ابنيه باستاني………………………. Historical monuments desing
طرح اصلي ……………………………… Main desingn
طرح افشان………………………………. Overall flower desing
طرح باغي……………………………….. Garden desing
طرح بوته………………………………… Paisely design
طرح حيواني…………………………….. Animal design
طرح شاه عباسي………………………… Palmette flower design
طرح ذهني ………………………………. Lmaginary design
طرح شکارگاه…………………………… Hunting design
طرح فرعي………………………………. Sub design
طرح قاب قابي ………………………….. Multiple – panel design
طرح کف ساده…………………………… weave design – Plain
طرح گردان……………………………… Curved design
طرح گرفت و گير ………………………. Animal’ s Combat design
طرح گلداني……………………………… Vase design
طرح لچک ترنج………………………… medallion design – Corner
طرح ماهي……………………………….. Fish design
طرح ماهي درهم………………………… In and out fish design
طرح ماهي درهم هراتي………………… Jumble fish (Herati – fish) design
طرح محرابي……………………………. Prayer-nich design
طرح محرمات…………………………… design Straipped
طرح قالبي……………………………….. Framed designs
طرحهاي منظره…………………………. Scenery designs
طرح هندسي……………………………… Geomerical design
طلا باف………………………………….. Brocade weaver;Gold embroidered
طناب باف، طناب تاب………………….. Popmafer
طناب بافي……………………………….. Ropemaking
طول فرش………………………………… Carpet length
ع
عدل ابريشمي……………………………. Silk bale
عدل خامه………………………………… Bale of pilc
ف
فيتيله………………………………………. Wick
فتيله نخ…………………………………… Woof (below) ;Yarn lump (cylinder)
فرش ابريشمي……………………………. Silk carpet
فرش پشمي……………………………….. Woolen carpet
فرش دستباف…………………………….. Hand made carpet
فرش عتيقه……………………………….. Antique carpet
فرش گرانقيمت…………………………… High value carpet
فرش موزه اي……………………………. Museum type carpet
ق
قابليت ارتجاع……………………………. Elasticity
قابليت رنگ پذيري ……………………… Yeability
قالي……………………………………….. Carpet
قاليباف……………………………………. Carpet weavwe
قاليبافي……………………………………. To knot a carpet
قالي تصويري……………………………. Pictural capet
قاليچه…………………………………….. Rug
قاليشويي………………………………….. Carpet washing
قرارداد فروش قالي……………………… Carpet selling contract
قرينه بافي………………………………… Symetical weaving
قلاب………………………………………. Hook
قلابدوز…………………………………… Embrioderer
قلاب دوزي………………………………. Chain stich embroidery ;Crochet
قليايي کردن پشم…………………………. Wool alkalization
قيچي پرداخت……………………………. polish scissor s
قيچي سر ريشه زني…………………….. Butt cutting scissors
قيمت تخميني قالي……………………….. Estimate cost of carpet
قيمت تمام شده قالي………………………. cost of carpet
ک
کادر پرداخت…………………………….. Polish knife
کادر سر ريشه زني……………………… Butt cutting knife
کارگاه خانگي……………………………. Domestic workshop
کارگاه رنگرزي…………………………. Dying work shop
کارگاه قاليبافي…………………………… Carpet workshop
کتان………………………………………. Flan;Kinen
کرم ابريشم……………………………….. Caterpillar
کشش……………………………………… Draft
کلاف……………………………………… Skein
کلاف ابريشم…………………………….. Silk skein
کلاف بندي، بسته بندي نخ………………. Skeining
کلاف پشم………………………………… Wool skein
کلاف تابيده………………………………. Spun skein ;Curled skein
کلاف نخ………………………………….. Yarn skein
کلفتي يا قطر فرش……………………….. Carpet thickness
کمان………………………………………. Bow
کناره……………………………………… Runner
کندن مو يا پشم…………………………… Hair (wool)rooting out
گ
گره……………………………………….. Knot
گره ترکي باف…………………………… Turish knot
گره فارسي باف، گره ايراني…………… Persian knot
گلابتون…………………………………… Gold or silver loce Braids
گل برجسته، برجسته کاري…………….. Relief work
گليم……………………………………….. Kilim
گليم بافي …………………………………. Kilim weaving
ل
لچک……………………………………… Corner
ليف……………………………………….. Fiber
م
ماشين ريسي…………………………….. Machine spinning
مخمل ابريشم…………………………….. Silk cut velevet
مرتب کردن نخ………………………….. Yarn sorting
مرينوس………………………………….. Merion
مزد جنسي……………………………….. Material (non-cash) wage
مزد نقدي…………………………………. Cash wage
مصالح فرش………………………………
منسوجات…………………………………
مو…………………………………………. Hair
موزه فرش ………………………………. Carpet museum
موي بز…………………………………… Goat hair
ن
نازک ريسي …………………………….. Thin spinning
نخ…………………………………………. Yarn ;String Thread ;Warp threads
نخ ابريشمي………………………………. Silk yarn
نخ پشمي………………………………….. Wool yarn Woolen yarn
نخ پنبه اي ……………………………….. Cotton yarn
نخ پنبه اي دستريس……………………… Hand spun cotton
نخ پود…………………………………….. Wefi yarn
نخ تابيده………………………………….. Skein yarn
نخ رنگ شده…………………………….. Dyed yarn
نخ ريسي…………………………………. Cotton spinning
نخ ريسيده شده ماشيني………………….. Machine spun cotton
نخ کردن …………………………………. Yarning
نخهاي ترکيبي …………………………… Composite yarn
نخ يک لا ………………………………… Single yarn
نساج، بافنده………………………………. Weaver
نقش……………………………………….. image
نقش کردن………………………………… To design ;To engrave To trace
نقشه………………………………………. Design (pattern)
نقشه شطرنجي…………………………… Cartoon
نقشه بندي فرش………………………….. Carpet actual desiging
نقشه سازي ……………………………… Developing actual design
نقشه سياه قلم……………………………… Black shade scheme
نقطه زني…………………………………. Dotting
نگاره……………………………………… natif
نمايشگاه فرش……………………………. Carpet showroom (exhibition)
نمره نخ…………………………………… Therad grade
نورد ……………………………………… Roller
نورد بالا………………………………….. Upper ruller
نورد پاييني ……………………………… Lower ruller
و
وزن فرش ……………………………….. Carpet weight
منبع:
1- فرشنامه ايران، تأليف دکتر حسن آذرپاد، فضل الله حشمتي رضوي، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي (پژوهشگاه)، تهران چاپ اول 1372
