حفظ اصالت فرش‌های دستبافت ایران با فناوری الیاف نورتاب
حفظ اصالت فرش‌های دستبافت ایران با فناوری الیاف نورتاب

در راستای حفظ اصالت فرش دستبافت ایرانی یکی از شرکت‌های پارک علم و فناوری زنجان با همکاری موسسه پژوهشی علوم و فناوری رنگ و پوشش، الیاف هوشمندی را عرضه کردند که امکان اعمال آرم شرکت تولیدکننده در فرش در بازارهای جهانی را فراهم می‌کند.

سمانه بلباسی از محققان این طرح، فرش را یکی از صنایع دستی ایران دانست و گفت:

در فرش‌های دستبافت ایرانی اصالت‌های سنتی وجود دارد، ولی برای حفظ این اصالت نیاز به روش‌های فناورانه است که در این تحقیق مطالعات گسترده‌ای با همکاری موسسه پژوهشی علوم و فناوری رنگ و پوشش اجرایی کردیم.

وی تهیه و تولید الیاف و فرش‌های “نورتاب” و “الیاف هوشمند” را از جمله دستاوردهای فناورانه این تحقیق عنوان کرد.

بلباسی به الیاف نورتاب تولید شده در این تحقیق اشاره کرد و یادآور شد: الیاف تولید شده در حالت عادی یک “رشته نخ” معمولی است، ولی زمانی که منبع نوری قطع می‌شود، الیاف در تاریکی شروع به نورتابی می‌کند.

این محقق با تاکید بر اینکه الیاف نورتاب تولید شده تفاوتی با الیاف معمولی ندارد، خاطر نشان کرد: تفاوت آن با الیاف عادی، درخشندگی آنها در تاریکی است.

 

بلباسی به بیان فرآیند نورتابی این الیاف پرداخت و اضافه کرد: این نوع الیاف، “فتولومینانس” (محرک نوری) هستند که نسبت به نور واکنش نشان می‌دهند. این الیاف شامل دو نوع “فسفروسانس” و “فلورسانس” می‌شود.

این محقق، الیاف فسفروسانس را الیافی دانست که با قطع منبع نوری از خود نور می‌تابانند و نور را پس می‌دهند و اظهار کرد: الیاف “فلورسانس” تنها زمانی که منبع نوری به آن برخورد کند، تغییر رنگ می‌دهد و در تاریکی نوری از آن تابانده نمی‌شود.

بلباسی الیاف هوشمند را از دیگر دستاوردهای این مطالعات عنوان کرد و یادآور شد: به دلیل اعمال تحریم‌ها، فرش‌ها از کشورهای مختلف در بازارهای جهانی عرضه می‌شود، ولی به نام کشور سازنده نیست و ما با استفاده از الیاف ویژه راهکاری برای این امر ارائه کردیم.

وی به الیاف نورتاب موجود در چک پول‌ها اشاره کرد و گفت: به منظور تعبیه کردن برند فرش از روش”واتر مارک چک پول‌ها” بهره‌مند شدیم و الیاف هوشمند که نسبت به محرک خارجی قابلیت تغییر رنگ دارند و در حالت طبیعی دیده نمی‌شوند را در آن تعبیه کردیم تا در صورت تابش نور به آن تغییر رنگ دهد.

وی ادامه داد: شرایط بهینه در این خصوص هم مورد آزمایش قرار گرفت و الیافی را تولید کردیم تا طبق نقشه فرش آرم مورد نظر در داخل فرش تعبیه شود.

این محقق با بیان اینکه الیاف تولید شده در داخل فرش دیده نمی‌شوند، اظهار کرد: ولی وقتی منبع نوری به آن تابانده شود، این الیاف شروع به نورتابی می‌کنند و “آرم” و یا “لوگو”ی فرش نمایان می‌شود.

این محقق تهیه و تولید الیاف نورتاب و هوشمند، تهیه و تولید فرش‌های دستبافت و ماشینی نورتاب با نشان پنهان تجاری، تهیه تولید سایر منسوجات و دست بافت‌ها و زیراندازها با ویژگی‌های نورتابی و داشتن نشان پنهان و توسعه صادرات و معرفی فرش‌های ایرانی به عنوان محصولی نوین با تلفیق هنر و علم در یک صنایع دستی را از اهداف تولید این محصولات عنوان کرد.

وی هدف از تولید این الیاف را حفظ اصالت فرش‌های ایرانی دانست و یادآور شد: در فاز اول این نوع الیاف برای فرش تولید شده است و در گام بعدی در تلاش هستیم تا از این فناوری در چرخه عمر محصولات متنوعی مورد استفاده قرار دهیم.

بلباسی با تاکید بر اینکه این محصولات در فاز پایلوت اجرایی شده است، افزود: دو سال قبل این محصولات سطح فناوری ۵ و ۶ را دریافت کرده است و در حال حاضر به دنبال سرمایه‌گذار برای تولید این محصول هستیم.

وی با تاکید بر اینکه این طرح مسیر ثبت PCT (یا معاهده همکاری ثبت اختراع یکی از تدابیری در سطح بین‌المللی برای صیانت از حقوق مالکیت فکری است،) را طی می‌کند، گفت: بعد از آن بر اساس کشور مقصد،‌ اقدام به ثبت پتنت خواهیم کرد.

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز زنجان؛سمانه بلباسی دانشجوی کارشناسی ارشد رنگ و رنگرزی موفق به تولید فرشی شده است که با دریافت نور در طول روز و نور چراغ در تاریکی مطلق شب نور دریاف شده را بازتاب می کند.

این مخترع 28 ساله زنجانی از دوران کارشناسی با طرح این ایده کار را شروع و طی این سال ها با انجام آزمایشات و ایجاد تغییرات در متغیرهای آزمایشگاهی موفق به تهیه فرمولاسیون رنگدانه های نورتاب برای رنگ کردن الیاف پشم شد .

این اختراع که برای رفع خلاهای فرش دستبافت ایرانی ایده‌پردازی شد دارای الیاف نور تابی است که از ثبات خوب سایشی / نوری / مالشی و شستشویی برخوردار است.

با توجه به اینکه برخی کشورها با خرید فرش دستباف ایرانی آن را به نام خود به سایر کشورها می فروشند برای جلوگیری از این کار در این فرش یک نشان پنهان برای حفظ اصالت فرش دستباف تعبیه شده است در حالت عادی و بدون استفاده از نور یو وی قابل مشاهده نیست .

برای حفظ اصالت فرش دستباف ایرانی این نشان پنهان قابلیت استفاده در تمام فرش های دستباف ایرانی دارد.

این مخترع جوان زنجانی قصد دارد این ایده را در کت و شلوار و انواع پارچه های ایرانی تعبیه کند بطوریکه هر سازنده ای نشان پنهان خود را در محصول تولیدی خود داشته باشد.

این مخترع موفق به ثبت اختراع فرش دستباف نورتاب به شماره 89604 و تهیه فرمولاسیون رنگدانه های نورتاب برای رنگ کردن الیاف پشم به شماره 89481 شده است.

این طرح در جشنواره های امیرکبیر ، شیخ بهایی و فناوری های پیشرفته دبی جزء 10 طرح برتر شناخته شده است.

کارشناسی ارشد گرایش رنگ و رنگرزی از دانشگاه هنر اسلامی تبریز عضو کانون مخترعین ایران
کارشناسی ارشد گرایش رنگ و رنگرزی از دانشگاه هنر اسلامی تبریز عضو کانون مخترعین ایران

خانم بلباسی یک بیوگرافی مختصری از خودتون برای مخاطبان رسانه اجتماعی بانوی

سمانه بلباسی متولد سال ۱۳۶۷ از استان زنجان. کارشناسی فرش گرایش طراحی قالی و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد گرایش رنگ و رنگرزی از دانشگاه هنر اسلامی تبریز عضو کانون مخترعین ایران عضو کانون فدراسیون مخترعین ایران مخترع فرش نورتاب و هوشمند و مدیر عامل شرکت نورتاب بلباسی که در حال حاظر در پارک علم و فناوری استان زنجان مسقر هستم.

 

چی شد که این ایده به ذهنتون رسید؟

نقطه عطف شکل گیری این ایده زمانی بود که به نوعی خلاء در فرش دستبافت پی بردم؛ در فرش های دست بافت اصالت وجود داشت ولی نوآوری به چشم نمی خورد. پس از بررسی در فرش های دست بافت به این نکته پی بردم که اصالت های سنتی در فرش وجود دارد ولی برای حفظ این اصالت ها به نوآوری نیاز داریم. مواد نورتاب هوشمند به واسطه تغییری که نسبت به محرک های خارجی پیدا می کند می تواند تغییر رنگ دهند و جذابیت زیادی از لحاظ کارکردهای تزئینی داشته باشند به همین خاطر سعی کردم با استفاده از مواد نورتاب در فرش به روش رنگرزی خاصیت نورتابی به الیاف دهم و پُرز فرش به عنوان موقعیت مناسب برای اعمال نوآوری در نظر گرفته شد. پس از شکل گیری این ایده، آزمایش های مختلفی را انجام دادم و از آنجایی که هیچ پیشینه، مقاله و مرجعی در این زمینه وجود نداشت از اینرو تلاش جدی ما برای این ایده شروع شد و سعی کردیم ایده پیشنهادی اختلالی در فرش دستبافت ایجاد نکند؛ از اینرو برخی از مواد را تست کرده و از فرمولاسیون های مختلفی استفاده کنیم تا شرایط بهینه را به دست آوریم. اقدامات برای ایجاد شرایط مناسب برای نورتابی الیافت انجام شد، همین موجب شد تا به فرمولاسیون مورد نظر دست پیدا کنم.

 

پس از موفقیت این ایده و برای نشان دادن قابلیت کاربردی آن، فرشی با این الیاف تولید شد که علاوه بر حفظ اصالت سنتی فرش و رنگرزی طبیعی آن الیاف نورتاب طبق نقشه از پیش تعیین شده قرار گرفت که باعث شد وقتی منبع نوری وجود دارد یک طرح از نقشه قابل رویت باشد و زمانی که منبع نوری قطع می شود شروع به نورتابی کند.

چرا تصمیم گرفتید فرشی با این خصوصیات تولید کنید؟

این ایده موجب می شد که اولین فرش نورتاب ایران تولید شود. بعد از اختراع این فرش ها تصمیم گرفتم دست به تولید این فرش ها بزنم، چرا که اگر در این مسیر قرار نمی گرفتم در واقع تمام تلاش های چند ساله ام برای اختراع را نادیده می گرفتم، به خاطر همین سعی کردم این مسیر را که انتخاب کردم و شروع کردم را ادامه بدهم.

در جشنواره هایی هم شرکت کردید؟

بله. اولین ‌بار در جشنواره‌ای که دانشگاه امیرکبیر با همکاری بانک صنعت و معدن برگزار کردند، شرکت کردیم و جزء ده ایده برتر شدیم؛ دومین جشنواره هم جشنواره ملی شیخ بهایی بود که در این جشنواره هم به مرحله کشوری راه یافتیم و از بین ۲۵۷ شرکت‌کننده، کار من جزء ۱۹ ایده برتر کشور شد. در جشنواره فناوری پیشرفته ادبی، که ایده های برتر دانشکاه پیام نور بود که ۱۵۰۰ ایده وجود داشت که ایده ما جزء شش ایده برتر شناخته شد. و اولین نمایشگاهی که در خصوص فرش های دست بافت بود شرکت کردیم و از طرح هامون هم قرار داده بودیم که در این نمایشگاه وزیر صنعت و معدن و بسیاری از سفیر های کشور های خارجی حضور داشتن.

 

برای این ایده ای که داشتید حمایتی شد؟

تمام مراحل این طرح را با هزینه های خودم و استاد راهنمایم به جلو پیش بردم، و خانواده ام در این مسیر حمایت و حمایت زیادی کردند و در سخت ترین شرایط خانواده ام پشتم بودن و امید میدادن و تنها حامیای من خانواده ام استادم و دوستانم بودن متاسفانه حمایتی از این طرح در زنجان نشد.

اهدافتون برای آینده چی هست؟

فرش سهم مهمی در صادرات غیرنفتی دارد و در کنار آن هنر هم محسوب می شود به همین جهت به فرش اصطلاح هنر – صنعت اطلاق می شود. فرش می تواند ارز آوری و سودآوری بالایی داشته باشد از این رو بهتر است برای رسیدن به جایگاهی که در عرصه فرش داریم تلاش کنیم.

 

چه توصیه ای به بانوان سرزمینمون دارید؟

خانم ها میتوانن به تنهایی ارزشمند باشند. بخاطر یک کار، روحیه خانوم بودنشان را از دست ندهند و این روحیه باید در وجود یک خانم باشد. اگر کارآفرین هستند بتوانن مدیریت کنند و تغییر کنند، جسور باشند، متفکر باشند. زاویه دیدشان را تغییر بدهند و وقتی در محیط خانه هستند یک خانم پر از احساسات باشند، و هنر آشپزی خوبی داشته باشند . خانم ها میتوانند در زندگیشان مسیر هایی مشخص کنند تا زندگی را ارتقا بدهند و باید تاثیری در جامعه و خودشون داشته باشند.

تعریفتون از کلمات زیر رو بیان کنید.

زن

زن زیبا زنی هست که شاد و پرانرژی باشد

زندگی

لبخند

موفقیت

رویایی که تبدیل به هدف شده

خوشبختی

خودت باشی

عشق

کاش اطراف ما این همه دلبر نبود و دلم پیش کسی غیر خدا بند نبود

حرف آخر..

در هر جایگاهی که هستیم حس خوب به مخاطبانمان و اطرافیانمان بدیم. از خانواده ام و خواهرم تشکر میکنم که همیشه حمایتم کردن، و از پرفسور کمال الدین قرنجیک که همچنان حمایتم می کنند تشکر میکنم.